Historia języka niderlandzkiego
Dialekt holenderski a język niderlandzki — jaka jest różnica?
Język niderlandzki jest urzędowym i powszechnie obowiązującym językiem w Królestwie Niderlandów, które składa się z 4 krajów:
- europejskiej części Królestwa, czyli Holandii,
- Aruby,
- Curacao,
- Sint Maarten.
W odniesieniu do przymiotnika holenderski mówi się o dialekcie, czyli regionalnej odmianie, charakterystycznej dla danego regionu. Dialekt holenderski to północna odmiana języka niderlandzkiego, która używana jest głównie w prowincjach Holandia Północna oraz Holandia Południowa. Obie prowincje to najliczniej zamieszkane rejony w kraju, a główne aglomeracje to Amsterdam, Haga i Rotterdam.
Zobacz również – Język niderlandzki i jego wpływ na język papiamento
Nie zmieniono natomiast nazwy, język flamandzki — obowiązuje do dziś i występuje w północnej Belgii, a w szczególności w Regionie Flamandzkim, który jest jednostką federalną Belgii. Jest to też nazwa południowej odmiany języka niderlandzkiego. Oba dialekty różnią się trochę od siebie, ale w sposób nieznaczny. Te rozbieżności dotyczą głównie wymowy, słownictwa oraz gramatyki. Nie są one jednak na tyle uciążliwe, aby sprawiać kłopoty w komunikowaniu się lub zrozumieniu sensu rozmowy. Profesjonalny tłumacz przysięgły z pewnością poradzi sobie z „wyłapaniem” językowych różnic.
Od kiedy obowiązuje język niderlandzki?
Określenie język niderlandzki nabrało mocy prawnej po zawarciu w 1980 r. porozumienia dotyczącego standaryzacji nazwy języka urzędowego pomiędzy Holandią a Belgią. Była to tzw. Unia Języka Niderlandzkiego — z niderl. Nederlandse Taalunie. Przed wprowadzeniem owej regulacji w stosunku do Holandii używano nazwy język holenderski, natomiast w przypadku Belgii mówiono o języku flamandzkim.
Język niderlandzki — kto i gdzie się nim posługuje?
Unia językowa zapoczątkowała termin język niderlandzki jako oficjalny język w Holandii, we flamandzkiej części Belgii oraz Regionie Stołecznym Brukseli. Można go usłyszeć także w północno-wschodniej Francji czy na zachodnim pograniczu Niemiec. Poza Europą posługują się nim mieszkańcy Surinamu, dawnych Antyli Holenderskich i Aruby. Obecnie na całym świecie tym językiem posługuje się 27 milionów ludzi, z których zdecydowana większość mieszka w zachodniej Europie. Około 16 milionów używa go w Holandii, a ponad 6 milionów w Belgii.
Zobacz również – Czym jest język flamandzki?
Język niderlandzki — rys historyczny
Podobnie jak języki niemiecki czy angielski, również język niderlandzki wywodzi się z grupy języków zachodniogermańskich. Jego charakterystyka i forma sięgają źródeł, wywodzących się z mowy dolnofrankońskiej. Dalszy kształt nadali mu Frankowie. Było to germańskie plemię, żyjące u zbiegu rzek Renu, Mozy i Skaldy. Do rozwoju języka niderlandzkiego przyczynili się także, choć w mniejszym stopniu Sasi i Fryzowie – stąd widoczne dziś podobieństwa językowe wśród obywateli Niemiec lub Holandii.
Zalążki języka niderlandzkiego sięgają VII wieku, a pierwsze pisemne odkrycia datuje się na IX wiek. Według badaczy pierwsze ślady piśmiennictwa pojawiły się ok. 1100 – 1200 r. Tak duża rozbieżność w latach wynika z tego, że historycy nie są w pełni zgodni co do pierwszych zachowanych tekstów. Przyjmuje się, że występowanie cech językowych, charakterystycznych dla niderlandzkiego, określa okres jego powstania. Dziełem, uznawanym przez większość badaczy za pierwszy dokument języka niderlandzkiego są „Psalmy Wachtendoncka” z X wieku.
Język to bardzo dynamicznie rozwijający się twór, który ewoluuje wraz z ludźmi, którzy go używają. Przez lata sposób mówienia, czy dialekty ulegają ciągłym zmianom. W rozwoju języka niderlandzkiego przyjmuje się następujące etapy czasowe:
- okres staroniderlandzki (przed rokiem 1150),
- okres średnioniderlandzki (1150–1550),
- wczesny okres średnioniderlandzki (1150–1350),
- późny okres średnioniderlandzki (1350–1550),
- okres wczesno-nowo-niderlandzki (1550–1650),
- starszy okres nowoniderlandzki (1650–1800),
- młodszy okres nowoniderlandzki (1800–1950),
- współczesny język niderlandzki (po roku 1950.
Na historię języka niderlandzkiego składają się zarówno cechy językowe, jak i kryteria pozajęzykowe. Właściwości językowe dotyczą fonetyki oraz składni zdania, natomiast pozajęzykowe to wydarzenia historyczne, społeczne, rozwój, ale też działalność instytucji oraz ważnych grup społecznych. Większość współczesnych teorii uznaje rozwój języka niderlandzkiego, stosując periodyzację, czyli umowny podział jednostki czasu.
