Zasady odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego
Nie ma wątpliwości, że zawód tłumacza przysięgłego to bardzo odpowiedzialna praca – chociażby z tego względu, że od jakości dokonywanych przez niego przekładów mogą zależeć losy osób posługujących się różnego rodzaju dokumentami urzędowymi wystawionymi przez organy państw trzecich. Z tego względu odpowiedzialność zawodowa tłumacza przysięgłego pozwala przede wszystkim na zabezpieczenie prawidłowego wypełniania przez niego obowiązków. Stąd warto poznać na jakich zasadach tłumacze przysięgli mogą ponieść odpowiedzialność za uchybienie swoim obowiązkom.
Odpowiedzialność ustawowa tłumaczy przysięgłych
Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego stanowi, że tłumacz przysięgły niewypełniający swoich obowiązków, a także co prawda wypełniający je, ale nienależycie lub nierzetelnie może zostać ukarany: upomnieniem, naganą, karą pieniężną (nie niższą, niż 1/10 kwoty przeciętnego wynagrodzenia), zawieszeniem prawa wykonywania zawodu na okres od trzech miesięcy do roku, a nawet pozbawieniem prawa wykonywania zawodu z możliwością ubiegania się o jego ponowne nadanie nie wcześniej, niż po upływie dwóch lat od pozbawienia. Podstawą odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego mogą być takie zaniedbania, jak niezachowanie w tajemnicy faktów i okoliczności, o których dowiedział się przy wykonywaniu swojej pracy, odmowa wykonania tłumaczenia zleconego przez organy państwowe czy też niedopełnienie formalności związanych z przekładem przysięgłym.
Oczywiście każda sprawa dotycząca odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego jest rozpatrywana w sposób indywidualny, co oznacza, że Komisja Odpowiedzialności Zawodowej Tłumaczy Przysięgłych – a więc organ powołany do prowadzenia tego rodzaju postępowań dyscyplinarnych – szczegółowo bada okoliczności sprawy oraz stopień ewentualnego zawinienia translatora. Warto zaznaczyć, że postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego wszczyna się na wniosek wojewody lub Ministra Sprawiedliwości, przy czym podmiot, który zlecił tłumaczenie ma prawo do złożenia do tych organów wniosku o zainicjowanie takiego postępowania.
Dlaczego warto zapoznać się z Kodeksem tłumacza przysięgłego?
Co prawda ustawa o tłumaczach przysięgłych jasno określa podstawowe obowiązki tłumacza, jednak nie w każdym przypadku zostały one zdefiniowane przez ustawodawcę w sposób precyzyjny. Dlatego analizując kwestie odpowiedzialności zawodowej tłumaczy przysięgłych, warto sięgnąć także do aktów korporacyjnych, dotyczących etyki i praktyki zawodowej. Takim dokumentem jest Kodeks tłumacza przysięgłego opracowany przez Radę Naczelną Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Ekonomicznych, Prawniczych i Sądowych TEPIS oraz przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości. W akcie tym szczegółowo uregulowano najważniejsze zagadnienia dotyczące etycznych aspektów wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, a więc m.in. obowiązek zachowania tajemnicy, bezstronności i wierności czy prawo do korzystania z konsultacji z rodowitym znawcą języka. W Kodeksie odniesiono się także do sytuacji, w których tłumacz przysięgły ma prawo odmówić przyjęcia zlecenia oraz szczegółowo uregulowano najważniejsze kwestie praktyczne związane z translacją, np. układ graficzny tłumaczenia oraz wprowadzanie uwag i wzmianek przez jego autora.
Otwartą kwestią pozostaje problem mocy obowiązującej Kodeksu tłumacza przysięgłego. Jasne jest, że nie jest on – w przeciwieństwie do ustawy o tłumaczach przysięgłych – źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Jednak jako ważny, a wręcz kluczowy akt korporacyjny w zakresie etycznych aspektów pracy tłumacza przysięgłego, powinien być respektowany przez każdego z przedstawicieli zawodu. Nie ma także przeszkód, aby był stosowany przez organy odpowiedzialności zawodowej jako pomocnicze źródło wykładni prawa. Tym samym w momencie decydowania o tym, czy zaniedbania tłumacza stanowią delikt dyscyplinarny, uprawniający do wymierzenia mu kary dyscyplinarnej, Kodeks może okazać się bardzo ważną wskazówką.
